انسداد راه هوایی یا خفگی زمانی اتفاق می افتد که به بطور ناگهانی به علت گیر افتادن یک جسم خارجی مثل لقمه غذا در گلو یا نای ، بیمار قادربه تنفس نبوده یا به سختی نفس بکشد.

علائم و نشانه ها

به طور کلی همه انسداد های راه هوایی به دو نوع تقسیم می شوند:

-         انسداد نسبی راه هوایی

در این نوع انسداد، راه هوایی بصورت کامل دچار گرفتگی نشده است و به علت عدم بسته شدن ناقص راه هوایی، همچنان دم و بازدم وجود دارد اما همراه با علائم زیر می باشد:

v    تنفس صدادار و سخت

v    سرفه و خشونت صدا

v    بی قراری و اضطراب شدید

-    انسداد کامل راه هوایی

در این نوع انسداد، راه هوایی بصورت کامل دچار گرفتگی شده و عمل دم و بازدم متوقف می شود. علائم این انسداد شامل موارد زیر می باشد:

v    عدم توانایی در سرفه کردن، نفس کشیدن و صحبت کردن

v    تلاش تنفسی آشکارهمراه با به داخل کشیده شدن فضای بین دنده ای و بالای استخوان ترقوه

v    رنگ صورت مایل به خاکستری شده و لب ها کبود می گردد.

v    معمولا بیمار هر دو دست خود را روی گلوی خود فشار می دهد.

توصیه های خودمراقبتی در منزل

-         در صورت مشاهده انسداد نسبی:

1. بیمار را به صورت کمی متمایل به جلو خم کنید.
2. وی را به سرفه و خارج کردن جسم خارجی تشویق کنید.
3. تا زمان بهبودی کامل کنار بیمار بمانید.
4. در صورت عدم بهبود با اورژانس 115 تماس بگیرید.

-         در صورت مشاهده انسداد کامل:

در مرحله اول می بایست با خونسردی با شماره 115 تماس گرفته و از اورژانس درخواست کمک کنید سپس در بیمار هوشیار ابتدا پنج ضربه با پاشنه دست به پشت و بین دو کتف او بزنید و پس از هر ضربه برطرف شدن انسداد را بررسی نمایید. در صورت عدم رفع انسداد، پشت بیمار قرار بگیرید و دو دست خود را به صورت حلقه دور بیمار قرار دهید، یگ دستتان را مشت کنید ( انگشت شصت به داخل دست خم میشود و انگشتان دور شصت قرار میگیرد) و از زیر دستان مصدوم روی شکم ( بین ناف و قفسه سینه) قرار دهید ، دست دیگر را روی دست قبلی گذاشته و با یک حرکت سریع شکم را به داخل و بالا بفشارید. این حرکت را چندین بار تکرار کنید تا جسم به بیرون پرتاب شود.

* نکته:

* این مانور در افراد خیلی چاق و خانم های باردار بجای شکم روی قفسه سینه فشرده می شود.

در صورتی که فرد بیهوش شد همین مانور را میتوانید بصورت خوابیده و مطابق شکل انجام دهید:

اگر انسداد راه هوای برای خود شما اتفاق افتاد و هیچ شخصی برای کمک به شما در محل وجود نداشت همانند شکل دستانتان را روی شکم گذاشته، بر روی لبه میز یا صندلی تکیه قرار داده و به سمت داخل و بالای شکم ضربه وارد کنید.

باید توجه داشت که در کودکان زیر یک سال (شیرخواران) فشردن شکم ممنوع می باشد. در این موارد نوزاد را به صورت خوابیده به شکم روی ساعد یک دست، با تکیه بر ران خود قرار داده،سر نوزاد را  به سمت پایین مایل کرده و کل تنه را نیز مقداری به سمت پایین (۴۵ درجه) مایل می کنیم و با انگشتان دست، سر و گردن نوزاد را حمایت نموده،در این هنگام با کف دست دیگر به بین دو کتف نوزاد ۵ ضربه، وارد می نماییم

پس از انجام ۵ بار ضربه به پشت، در صورت عدم رفع انسداد،سریع نوزاد را چرخانده و به پشت،روی دست خوابانده،سر و گردن را با کمک انگشتان دست حمایت میکنیم،سپس با دو انگشت سبابه و میانی،درست زیر خط فرضی متصل کننده دو نیپل،در خط وسط،۵ بار عمل فشار بر قفسه سینه را تکرار می کنیم.

پس از هر بار انجام این مانور، داخل دهان را جهت وجود و خارج سازی هر گونه جسم خارجی قابل مشاهده بررسی نمائید..

نکته مهم: در صورت عدم مشاهده جسم خارجی به هیچ عنوان دست خود را به منظور وارد دهان بیمار نکنید

زمان مراجعه به مرکز درمانی

انسداد های راه هوایی به علت مشکلات حاد و مزمنی که می تواند ایجاد کند همیشه به عنوان یکی از اورژانس های بسیار مهم شناخته می شود. با توجه به عوارض ایجاد شده مانند آسیب به گلو و حلق و همچنین احتمال عفونت های دستگاه تنفسی می بایست پس از همه انواع انسداد، بیمار توسط پزشک معاینه گردد.

پیگیری و مراقبت های بعدی

ورود جسم خارجی به راههای هوائی میتواند باعث ورود باکتری از این راه گردد. انواع عفونت ریه پس از این موارد میتواند مشکلات عمده ای را برای افراد بوجود آورد. توجه به علائم و نشانه هایی که میتواند عوارض پس از یک انسداد راه هوایی را نشان دهد شامل موارد زیر می باشد:

-         هر گونه تحریک و سرفه های مزمن

-         التهاب و درد در گلو

-         تنگی نفس و عفونت ریه ها