تاریخچه اورژانس در ایران

ساعت غول پیکر سالن انتظار فرودگاه مهرآباد چهارده و پنجاه دقیقه را نشان می داد که سقف سالن فرو ریخت. دلیل این حادثه دردناک که منجر به مرگ 16 تن و مجروحیت 11 تن از هموطنان شد، آسیب دیدگی سازه در اثر ارتعاشات ناشی از صدای موتورهای جت در باند پرواز اعلام شد. اما نکته مهمتر از علت این ماجرا، عدم وجود یک سیستم مشخص برای امدادرسانی و انتقال مجروحین به بیمارستان بود. در واقع باید گفت بروز این فاجعه درچهاردهم آذر ماه سال ۱۳۵۳ جرقه ای بود برای تاسیس مجموعه ای که امروز به نام سازمان ملی اورژانس کشور شناخته می شود.

در آن زمان سیستم اورژانس پیش بیمارستانی تنها در سه کشور آمریکا، کانادا و استرالیا وجود داشت، بر همین اساس یک تیم چهار نفره از پزشکان ایرانی مامور شدند تا با سفر به ایالت تگزاس آمریکا و ارزیابی سیستم اورژانس این کشور، مقدمات راه اندازی یک سیستم مشابه را در ایران فراهم کنند.

این گروه پس از ۶ ماه بررسی و رایزنی به همراه دو مربی توانمند در زمینه آموزش فوریتهای پزشکی به نامهای جیم پاترسون و ماکس به ایران بازگشتند (که جیم پاترسون سالها برای ادامه کار در ایران ماند و نقش ارزشمند و برجسته ای در شکل گیری این سازمان داشت.)

سپس با فراخون دعوت به همکاری از افراد علاقه مند دارای مدرک دیپلم و برگزاری آزمون ورودی، نفرات برگزیده پس از طی یک دوره فشرده آموزشی ۶ ماهه با عنوان تکنسین فوریت های پزشکی آغاز به کار کردند. و سیستم فوریتهای پزشکی کشور در سال ۱۳۵۴ شمسی با عنوان مرکز اطلاعات اورژانس به طور رسمی راه اندازی شد.

این اتفاق موجب شد تا ایران به عنوان چهارمین کشور دارنده سیستم اورژانس پیش بیمارستانی بعد از آمریکا، کانادا و استرالیا در جهان شناخته شود که این خود افتخاری بزرگ برای سیستم سلامت کشور ما محسوب می شود.

نکته جالب اینکه سیستم اورژانس پیش بیمارستانی در ایران با در نظر گرفتن نقاط ضعف و کاستیهای موجود در اورژانس آمریکا و اصلاح و رفع آنها، از کارآیی و کیفیتی به مراتب بهتر از سیستم نوپای اولیه در آمریکا برخوردار بود.

مرکز اطلاعات اورژانس کار خود را با ۳۰ تکنسین فوریتهای پزشکی و ۲۰ دستگاه آمبولانس ماژولر تحت عنوان اورژانس ۱۲۳ در تهران آغاز کرد و سپس با آموزش نیروهای بومی شهرهای دیگر کشور و تربیت نیروی انسانی لازم، اورژانس پیش بیمارستانی در این شهرها نیز راه اندازی شد.

بعدها شماره سه رقمی ۱۲۳ که برای تماس با اورژانس اختصاص داده شده بود به ۱۱۵ تغییر کرد.

مرکز اورژانس و پرسنل آن در اوایل انقلاب، فعالانه در امر انتقال و درمان مجروحین انقلاب شرکت داشته و در طول دفاع مقدس نیز خدمات بسیار ارزشمندی را به رزمندگان و ایثارگران ارائه نموده است. همچنین اولین ستاد تخلیه مجروحین در فرودگاههای کشور نیز در همان زمان راه اندازی گردید و در این راه شهدا و جانبازان گرانقدری را نیز تقدیم انقلاب نموده و بسیاری از امکانات خود از جمله آمبولانس و تجهیزات خود را از دست داد.

پس از رفع شرایط جنگی و افزایش جمعیت شهرها، اورژانس امکانات و تجهیزات خودرا معطوف به ارائه خدمات فوریتهای پزشکی به صورت کاملاً رایگان به مردم و نیازمندان نمود و در جهت گسترش ارائه خدمات فوریتهای پزشکی در سراسر کشور گام برداشت. تعدادی از تحولات سالهای اخیر در این حوزه شامل ورود آمبولانس های اسپرینتر به ناوگان اورژانس کشور در سال ۸۴ و ورود اتوبوس آمبولانس برای ارایه خدمات در حوادث ویژه بوده است. اورژانس پیش بیمارستانی در حال حاضر با ۲۱۹۰ پایگاه ۲۱ بالگرد اورژانس و ۲ اورژانس دریایی در حال خدمت رسانی به مردم شریف کشور می باشد.